13 maart 2018.
Na afloop van de vorstperiode van eind februari hadden de loodgieters het druk. Ook in mijn eigen huis kon een koperen leiding de enorme druk die ontstaat als water bevriest niet weerstaan. Gelukkig bleef de schade beperkt.
Water heeft een destructieve uitwerking op gebouwen. Het is een van de grootste vijanden van monumenten, samen met vuur en insectenvraat. Water spoelt voegen uit, laat metselwerk knappen, versterkt roestvorming in ijzer en zorgt voor schimmelvorming in kozijnen, deuren en vloeren. Ook in de havezate Oldengaerde laat deze vijand van zich spreken. Hier komt het gevaar vooral van binnen. Omdat de havezate jarenlang in de winter nauwelijks is gebruikt (en verwarmd) is er op veel plekken sprake van schade door condensvorming. Het condenseren van vocht op koude delen van een gebouw kan grote gevolgen hebben, zeker als die delen daarna niet meer goed drogen.
Balkkoppen en behangsels
Berucht zijn de balkkoppen in oude huizen. De uiteindes van houten balken zijn opgelegd in de buitenmuren. Vocht dat tegen de gevel aan slaat kruipt door de stenen naar binnen en trekt vervolgens in het hout, dat gaat rotten. Dat probleem doet zich ook voor in Oldengaerde. Een tijdje geleden hebben we op verschillende plaatsen in de havezate vloerdelen gedemonteerd om de balklagen te kunnen beoordelen. Het probleem met de balkkoppen kwam daarbij aan het licht.
Ook op andere plekken is de schade door vocht zichtbaar. Veelal in houtwerk, maar in de grote kamers op de begane grond zijn ook de papieren behangsel aangetast. Op veel plekken is het behang losgeraakt en aangevreten door de inwerking van vocht en schimmels. Ook het zeer zeldzame goudleerbehang dat een wand in de haardkamer siert, is door schommelingen in vocht en temperatuur aangetast. Restauratie is nodig om dit waardevolle materiaal voor de toekomst te behouden.
Warmte uit de grond, in de wand
Om te zorgen dat het vochtprobleem tot het verleden gaat behoren is er een plan ontwikkeld voor een innovatief verwarmingssysteem. Op plaatsen waar dat mogelijk is wordt wandverwarming aangebracht. Deze wandverwarming wordt gevoed door water uit de grond. Met dit systeem kunnen we de havezate op een basistemperatuur houden, winter en zomer, dag en nacht. Daardoor gaan grote schommelingen in vocht en temperatuur tot het verleden behoren. Het systeem is ook duurzaam, want er komt geen gas meer aan te pas.
In mijn volgende blog wil ik wat meer bespiegelend kijken naar de verduurzaming van monumenten. Een mooi en nuttig streven, maar niet zonder gevolgen voor monumenten en hun beleving!
Geef een antwoord