De status van een nutteloos gazon

Assen, 7 januari 2019.

De droge zomer heeft ook in de tuin van Oldengaerde zijn sporen nagelaten. Met name het gazon aan de voorzijde van het huis is nog altijd niet hersteld van de totale verdorring die het in de zomer ten beurt viel. Aan het eind van de zomer had het gras de kleur van woestijnzand aangenomen. En dat terwijl het gazon zo’n belangrijk onderdeel uitmaakt van de historische tuin.

Gazon als statussymbool

Mensen kennen van oudsher een hoge status toe aan een fraai verzorgd gazon. Vooral bij villa’s en op buitenplaatsen als Oldengaerde kom je dit soort gazons tegen. In zijn algemeenheid geldt dat de status van de eigenaar wordt afgemeten aan de omvang en de staat van het gazon. Die statusfunctie van zoiets eenvoudigs als gras stamt uit de late middeleeuwen, toen Franse en Engelse aristocraten gazons rond hun kastelen gingen aanleggen. De aanleg en verzorging van een gazon vereiste in de tijd voordat er grasmaaiers en sproei-installaties waren uitgevonden veel werk. En ze hadden geen praktisch nut. Alleen wie rijk was kon zich zo’n decadent graslandje voor de deur permitteren. De gewone man of vrouw kon zijn kostbare grond of tijd niet verspillen aan zoiets nutteloos als een gazon.

Gazons van Oldengaerde

Ook op Oldengaerde bevinden zich voor en achter de havezate ruim bemeten gazons. Direct achter het huis heeft het gras een ovalen vorm. Eromheen ligt een pad, waardoor het gazon als een soort medaillon de achtertuin siert. Verderop in de achtertuin gebeurt echter iets wonderlijks, want daar is de netheid van het aristocratische gazon plotseling verdwenen en is er sprake van ruig grasland, met gedwee grazende schapen. Een mooi gezicht, maar niet het beeld dat je op een buitenplaats verwacht. In de tuin van een voornaam huis als Oldengaerde verwacht je gladgeschoren gazons, geen boerengrasland.

Nu is dat in het huidige beheer helemaal geen probleem. Maar in de toekomst, als de havezate een meer publieke functie krijgt, vraagt de tuin om een ander beeld. Wie vanuit de havezate de achtertuin betreedt, wil dat de tuin beantwoordt aan de verwachting die in het huis is gevormd. Je kunt niet vanuit een adellijk huis een boerenerf op stappen zonder de verwachting en de verbeelding geweld aan te doen.

De restauratie van de tuin laat nog even op zich wachten. Eerst zijn de gebouwen aan de beurt. Bouwactiviteiten zorgen nu eenmaal voor enige schade en overlast aan de tuin, hoe zorgvuldig er ook wordt gewerkt. Hopelijk kunnen we in de toekomst op Oldengaerde blijven genieten van fraai onderhouden gazons. Veel hangt af van de vraag of het ons lukt om voldoende vrijwilligers voor het tuinonderhoud te vinden en te houden. Want nutteloos of niet, en grasmaaiers ten spijt, het onderhouden van een gazon blijft een arbeidsintensieve klus!