Het ware karakter zit van binnen

Assen, 24 september 2018

In mijn vorige blog schreef ik over gevels met karakter. Toch zit het ware karakter meestal van binnen. Zowel bij mensen als bij gebouwde monumenten. Met dat verschil dat bij gebouwen het karakteristieke historische interieur vaak is verdwenen. Nog steeds zie je soms bij verbouwingen containers voor de deur staan waarin het oude karakter in de vorm van opgeklampte deuren, geprofileerde kozijnen en beschilderde bedstedewanden ligt opgestapeld. Klaar om afgevoerd te worden.

Mode

Historische interieurs verdwijnen om verschillende redenen. Bijvoorbeeld omdat het interieur ‘is afgeschreven’, omdat het onderhoud te duur is of omdat meer comfort of duurzaamheid gewenst is. Maar vaak ook omdat het interieur uit de tijd is. Interieurs zijn erg trendgevoelig. Dat is niet iets van de laatste jaren. Al eeuwenlang passen bewoners hun huis aan de heersende mode aan. Daarom zijn gave interieurs uit bijvoorbeeld de 16e of 17e eeuw, de tijd van de renaissance en het (Hollands) classicisme, erg zeldzaam. Allerlei bouwstijlen, zoals de zogenaamde Lodewijkstijlen en diverse ‘neo-stijlen’ lieten hun sporen na. In de 20e eeuw volgden de interieurtrends elkaar in een steeds sneller tempo op. Van het modernisme en de uitbundige jaren 70-stijl tot aan het Scandinavische design van nu.

Een geluk bij een ongeluk

Op sommige plaatsen werd het interieur in de loop der tijd aangepast zonder dat de oudere interieurs geheel verdwenen. Vaak was dat het gevolg van een gebrek aan middelen om alles rigoureus te vernieuwen. In het verleden misschien een ongeluk voor de eigenaar, maar voor de bezoeker van nu een groot geluk. Het heeft geleid tot ‘gelaagde’ interieurs, waarin de tijd zich als het ware heeft opgestapeld.

Ook in de havezate Oldengaerde zie je dit terug. In de meeste kamers zijn elementen uit verschillende tijdsperioden aan te wijzen. Samen vormen ze een wat rommelig, maar sfeervol en karakteristiek beeld. Zo vind je in de haardkamer naast 18e eeuws goudleerbehang (dat hier in de 20e eeuw naartoe is gebracht) ook meubels uit allerlei perioden en een eclectisch aandoende schouw van imitatiemarmer. In de suitekamers vormt 19e eeuws behang het decor voor barokke schilderijen, 18e eeuwse vensterbanken en een zitbank van de Ikea.

Karakter ontstaat als het verleden de kans krijgt zich in lagen van tijd neer te slaan, zonder dat de nieuwe lagen de oude geheel bedekken of wegspoelen. Niet voor niets zeggen we dat karakter zich met de jaren vormt. Kun je je voorstellen wat dat betekent voor een plek die 600 jaar oud is.

Binnenkort zal ik eens schrijven over de bijzondere menselijke karakters die deze plek in de loop van al die eeuwen bewoond hebben!